Rokers van sigaretten hebben nog altijd volop keus
Sinds 1 oktober 2020 kun je sigaretten en shag alleen nog maar in een neutrale verpakking kopen. Daarmee komt een einde aan een lange traditie waarin roken meer was dan alleen maar trekken aan een sigaret. Voor veel rokers betekende een bepaald merk sigaretten kopen een manier om uiting te geven aan hun persoonlijkheid. Het imago van het pakje gaf de roker mede een identiteit. In dit artikel kijken we terug hoe de sigaret zich door de geschiedenis heen heeft ontwikkeld.
Het kleine sigaartje
De ontwikkeling en de productie van de sigaret kwam in vergelijking met andere tabaksartikelen pas laat op gang. In het begin werd tabak voornamelijk gerookt met behulp van een pijp, later volgde de sigaar en daarna kwam pas de sigaret in zwang. Het kleine sigaartje zoals de Fransen de cigarette noemden. Sigaretten zijn tenslotte qua vorm een stuk kleiner en dunner dan de sigaar en je rookt ze ook een stuk sneller op.
Geschiedenis van de sigaret in vogelvlucht
Na de ontdekking van Amerika, werd tabak al snel ook naar Europa vervoerd. De tabaksplant groeide volop in Midden- en Zuid-Amerika. Columbus en zijn mannen zagen daar ter plekke voor het eerst hoe de indiaanse bevolking tabaksbladeren rookte. De indianen kenden aan de tabaksplant zowel spirituele als medicinale krachten toe. Toen de eerste ontdekkingsreizigers weer terugkwamen in Spanje, bleek echter al snel dat de bevolking niets moest hebben van dat vreemde spul dat je kon roken. Toen een zekere Rodrigo de Jerez, een Spaanse reisgezel van Columbus, aan de bevolking voordeed hoe je tabak kon roken, kwam hem dat duur te staan. Hij werd 7 jaar opgesloten in de gevangenis omdat hij beschuldigd werd van tovenarij.
Geneeskrachtige werking van tabak
Dan had de gedachte dat er van tabak een geneeskrachtige werking uitging veel meer succes. Het was vooral de Franse ambassadeur in Portugal, Jean Nicot die het idee van tabak als geneesmiddel naar Noord-Europa bracht. Nicot (waar later het woord nicotine van is afgeleid) introduceerde het ‘geneesmiddel’ bij het Franse koningshuis. Het zou volgens de ambassadeur onder meer helpen tegen hoofdpijn, schurft, verkoudheid en andere lichamelijke kwalen. Dat staat in schril contrast met hoe er nu over tabak wordt gedacht en vooral wordt gewezen op de schadelijke effecten ervan.
Hoewel de bevolking dus in eerste instantie nogal huiverig was om tabak te roken nam de populariteit van lieverlee toe. Het roken van tabak wekte vooral onder de elite de nodige nieuwsgierigheid. Steeds meer mensen die het zich konden veroorloven, tabak was destijds een duur product, gingen ertoe over om deze ‘curiositeit’ eens uit te proberen. Wie rookte, liet zien dat hij status had.
Van Zuid-Amerika, via de Krim naar Europa
De ontdekking van tabak betekende nog niet dat mensen gelijk ook sigaretten gingen roken. Nadat de tabak vanuit Midden- en Zuid-Amerika naar Europa was verscheept duurde het nog tot het begin van de 18e eeuw (1717) toen in de Spaanse stad Sevilla de eerste sigarenfabriek werd opgericht. Ruim een eeuw later werd in Europa het roken van sigaretten pas echt populair. Dat gebeurde zo halverwege de 19e eeuw nadat Franse en Engelse soldaten tijdens de Krimoorlog (1854-1856) de kunst van het roken van sigaretten hadden afgekeken van Ottomaanse soldaten en deze rookwaar meenamen naar (West)-Europa. Rond deze tijd werd er in Londen gestart met de productie van sigaretten. Dat gebeurde nog helemaal met de hand. Vanaf 1881 kwam daar verandering in. Dankzij de uitvinding in de Verenigde Staten van de sigarettenmachine werd de massaproductie van sigaretten mogelijk. Zo konden er opeens wel ongeveer 7000 sigaretten per uur worden gemaakt.
Beroemde rokers van sigaretten
Het eerder genoemde Sevilla vormde ook het decor van de opera Carmen. Deze vurige zigeunervrouw die werkte in de koninklijke tabaksfabriek, Real Fabrica de Tabacos wist al rokend het hart van menig man sneller te laten kloppen. Later zouden filmsterren als Marlene Dietrich en Greta Garbo hun rookwolken zo traag uitblazen voor de camera alsof het roken van een sigaret de ultieme vorm van kunst was. In de beginscene van de klassieke film Casablanca zoomt de camera langs de hand van acteur Humphrey Bogart en zie je de rook langzaam boven zijn hoofd verdwijnen. Klassiek zijn ook de beelden van James Dean die in de film ‘Rebel without a cause’ de ene na de andere sigaret opsteekt. Ook in de literatuur werd de sigaret regelmatig geroemd. Ook de reclamewereld liet zich niet onbetuigd. Zelfs dokters maakten reclame voor sigaretten: “More Doctors smoke Camels than any other cigarette”, is een beroemde uitspraak die in de jaren ’60 en ’70 van de vorige eeuw regelmatig was te horen. Zo werd de toon gezet voor een nieuwe generatie die de sigaret omarmde als het ‘stoere en hippe’ genotsmiddel bij uitstek.
Een sjekkie, de zelf gerolde sigaret
Naast het roken van een kant-en-klare sigaret, al dan niet voorzien van een filter, kon je ook zelf je tabak rollen in een vloeitje. Dat was vooral in Nederland en de ons omringende landen een populaire bezigheid. Menig roker haalde zijn pakje Drum, Samson of Van Nelle shag uit zijn broekzak en fabriceerde zijn eigen sjekkie. Een belangrijke reden waarom shag zo populair was, had te maken met het feit dat het een stuk goedkoper was dan de voorgefabriceerde (filter) sigaret. In een sigaret zit ongeveer 1 gram tabak. Dat betekent dus dat een pakje van 20 sigaretten om en nabij de 20 gram tabak bevat. Dat is de helft van wat er in een pakje shag zit. Het zelf draaien van het sjekkie was dus lonend. De roker kon voor min of meer dezelfde prijs twee keer zoveel sigaretten roken.
Sigarettenmerken
Zeker in de periode dat er nog volop reclame werd gemaakt voor sigaretten had dit direct invloed op de keuze voor een bepaald soort sigaretten. Het imago van de sigaret speelde daarbij een belangrijke rol. Mensen identificeerde zich met de uitstraling die een bepaald merk had. Ook vertelde het iets over je persoonlijkheid. Wie een pakje Gauloises uit zijn binnenzak haalde, toonde aan niet terug te deinzen voor een pittige zware tabak. Merkentrouw speelt nog steeds een rol. De reden waarom mensen vaak voor hetzelfde merk kiezen heeft onder meer te maken met de prijs, de populariteit en de smaak en geur.
- Marlboro is één van de meest populaire merken, met in 2018 wereldwijd een verkoop van zo’n 360 miljard stuks. De sigaretten hebben hun naam te danken aan Great Marlborough Street. In deze straat in Londen stond de fabriek waar de eerste Marlboro sigaretten werden gemaakt. Waren de filtersigaretten van Marlboro in eerste instantie vooral op vrouwen gericht. Vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw werd de focus verlegd naar de man. Reclames met stoere cowboys, bouwvakkers en zeekapiteins moesten de mannelijke bevolking overtuigen om voor dit merk te kiezen.
- Camel was lange tijd het sigarettenmerk zonder filter en vooral bekend van de kameel (of eigenlijk een dromedaris) die op de verpakking stond. Het exotische dier moest vooral uiting geven aan het feit dat Camel gebruik maakte van Turkse tabakssoorten.
- Caballero is het Spaanse woord voor heer of ridder. Dit Nederlandse merk dat ook was gespecialiseerd in sigaretten zonder filter, richtte zich dus sterk op de man. De slogan “Caballero, anders dan andere”, werd destijds in reclames gepromoot door zanger Ramses Shaffy en acteur Jeroen Krabbé.
- Gauloises: Dit Franse merk is vooral bekend om de zware variant. Schrijvers als Jean Paul Sartre, George Orwell en Willem Frederik Hermans lieten zich graag fotograferen met het karakteristieke blauwe pakje dat was bedrukt met een afbeelding die leek op een Gallische helm zoals de stripheld Asterix die ook droeg.
- Lucky Strike wordt ook gemaakt van Turkse tabak. Het merk profileert zich onder meer door deze tabak te roosteren in plaats van te drogen in de zon. Dat zou de smaak ten goede komen.
Roken op zijn retour?
Je kunt nog veel meer sigarettenmerken kopen zoals Davidoff, Black Devil, L&M, JPS, Chesterfield, Dunhill, Kent en Winston. Wereldwijd is er nog altijd sprake van een enorme grote sigarettenmarkt waarin alleen al door de 10 grootste producenten per jaar meer dan twee honderd miljard euro’s wordt omgezet. In een groot aantal landen voeren overheden de laatste decennia een steeds actiever beleid om het roken van sigaretten tegen te gaan. In Nederland heeft dit ertoe geleid dat er in vergelijking met 10 jaar geleden nu ongeveer 6 procent minder mensen van 15 jaar en ouder regelmatig een sigaret opsteken. Toch is dit geen wereldwijde trend, zo neemt in een land als China het aantal rokers juist toe.
Stoppen met roken
Tegenwoordig zijn er verschillende programma’s via de verzekeraar te doorlopen welke hulp biedt met het stoppen met roken. Bespreek met de zorgverzekeraar welke optie het beste bij u past. De e-sigaret valt niet onder de polisdekking. Stopmethodes om van het roken af te komen valt niet onder het eigen risico en wordt daarom bij de eerste stoppoging volledig vergoed. Voor meer informatie neem contact op met uw tussenpersoon of verzekeraar.
Toen roken op tv nog heel gewoon was…
Het is nu nog maar moeilijk voor te stellen, maar vroeger was het heel normaal als er in een tv-programma werd gerookt. Niemand keek ervan op als een gast van een praatprogramma een sigaret of sigaar opstak. Een beetje regisseur maakte er soms zelfs dankbaar gebruik van en zoomde in op de rookwolken of de aan zijn sigaret trekkende gast. Presentatoren deden zelf ook mee. De cineast Theo Van Gogh stak tijdens de interviews die hij maakte voor zijn talkshow ‘Een prettig gesprek’ de ene na de andere sigaret op. Vaak deed de geïnterviewde zelf ook mee of hij of zij had er in ieder geval geen bezwaar tegen dat er werd gerookt tijdens de uitzending. Nu zou er zonder twijfel een publieke rel ontstaan wanneer een tv-presentator zou besluiten om tijdens de uitzending een sigaret op te steken. Ook reclames van de sigaretten merken waren veelvuldig op tv en in de bioscoop te zien. Inmiddels is dat ook al enige tijd niet meer toegestaan.
Sigaret steeds meer verbannen uit het openbare leven
Niet alleen verdween de sigaret van de beeldbuis. Dat gebeurde ook in de publieke ruimte. Ooit was het in het café, restaurant, de kantine of op de werkvloer de normaalste zaak van de wereld om te roken. Roken was ook gewoon toegestaan in de trein, bus of het vliegtuig. Dat is de afgelopen 20 jaar drastische veranderd. Vanaf het moment dat er meer aandacht kwam voor de schadelijke gevolgen voor de gezondheid van roken en (mee)roken verdween de sigaret steeds meer uit de publieke ruimte. Roken is nu vooral iets wat nog in de privésfeer wordt gedaan en op sommige plekken in de buitenlucht. Sommige publieke gebouwen beschikken nog over een speciale rookruimte, maar deze lijken ook hun beste tijd te hebben gehad. Daarnaast behoren ook de rookpalen op de treinstations straks tot de verleden tijd.
Sigaretten zijn ook steeds minder zichtbaar geworden in de supermarkten en inmiddels zijn ook de karakteristieke pakjes van de verschillende merken verdwenen en vervangen voor een neutrale verpakking. Omdat het aanbod van sigaretten in fysieke winkels afneemt, besluiten rokers tegenwoordig vaker om hun rookwaar online te kopen. Hoewel de overheid dus inzet op een ontmoedigingsbeleid met betrekking tot het roken van tabakswaren, wordt de staatskas nog altijd flink gespekt via de inkomsten door middel van btw en accijnzen. Zo werd er door Nederlanders in 2016 bijvoorbeeld 4,2 miljard euro uitgegeven aan sigaretten, shag en sigaren. Daarvan vloeide zo’n 3,2 miljard naar de staatskas.
Thuiswinkel Waarborg
